خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و ادب - ادبيات
اظهارات ع. پاشايي درباره‌ي «هايكو» و توضيحاتي مختصر از اینجانب
متن اين نوشتار كه در اختيار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، قرار گرفته، به اين شرح است:
«هايکو به‌رغم کوتاهي و سادگي‌اش همواره از موارد بحث‌انگيز در حوزه‌ي شعر و ادب بوده است و از آن‌جا که در ميان جوانان و شعردوستان ايراني جايگاه برجسته‌اي را احراز کرده است، اطلاعاتي که از جانب کارشناسان در رابطه با چند و چون هايکو ارائه مي‌شود، حتي‌المقدور بايد درست و کامل باشد.
اخيرا در گفت‌وگويي که ايسنا با پژوهشگر نامي آقاي ع. پاشايي انجام داده است، ايشان نکاتي را در مورد ويژگي‌هاي هايکو مطرح کرده‌اند که احتياج به بازنگري و توضيح دارد.
آقاي پاشايي از مترجمين و پژوهشگران باسابقه و پرکار سرزمين ما هستند و آثار ارزشمندي در زمينه‌ي شعر و شعرخواني عرضه کرده‌اند. با نظرات ايشان درباره‌ي هايکو و اهميت خلق فضا در اين ژانر نيز موافق‌ام؛ اما آن‌جا که در رابطه با رعايت سيلاب‌ها مي‌گويند، «تکنيکي که در ژاپن و درباره‌ي هجاها وجود دارد، به فارسي قابل انتقال نيست - در انگليسي نيز قابل اجرا نيست»، جاي گفت‌وگو دارد.
پيش از اين نيز همکار ارجمندم آقاي سيدعلي صالحي که مجموعه‌ي موفقي از هايکو انتشار داده است، در يک گفت‌وگو در پاسخ خبرنگار درباره‌ي رعايت سيلاب‌ها مي‌گويد، سيستم سيلابي را زبان‌هاي ديگر نيز رعاعت نمي‌کنند (نقل به مضمون) که سخن نادرستي است و متأسفانه دارد جا مي‌افتد.
هايکو مانند تنکا از فرم‌هاي سيلابي و کهن شعر ژاپن است که بر مبناي هفده سيلاب به صورت (پنج - هفت - پنج) سروده مي‌شود. پي‌آمد محبوبيت هايکو در اوايل قرن بيستم، شاعران بسياري در غرب به هايکوسرايي روي آوردند. ازرا پاوند يکي از اولين شاعران جنبش کم‌دوام ايماژيست‌ها بود که به سرودن هايکو پرداخت. هايکوهاي پاوند تماما با همان تکنيک ژاپني پنج - هفت - پنج سروده شده‌اند.
از آن‌جا که شعر در زبان‌هاي غربي مانند شعر در چين و ژاپن از سيستم سيلابي استفاده مي‌کند، رعايت سيلاب در هر خط شعر براي شاعر غربي امر دشواري نيست که از سر باز بزند. پس از پاوند نيز کم نبوده‌اند شاعراني که رعايت هفده سيلاب را براي هايکو لازم دانسته‌اند. بسياري نيز تعداد سيلاب‌ها را به چهارده کاهش داده‌اند که امروزه رواج بيش‌تري يافته است. نهايت اين‌که مجموع سيلاب‌ها در هر هايکو به هر عددي که برسد، شاعر موظف است به آن عدد و سيستم _ حتا اگر خود آفريده باشد _ پايبند بماند.
هايکو را در ايران مي‌توان در ژانر شعر آزاد قرار داد؛ اما در زبان‌هاي غربي با نظر به رعايت سيلاب‌ها نمي‌توان آن را شعر آزاد محسوب کرد.
نکته‌ي ديگر اين‌که آقاي پاشايي در جايي از سخنان‌شان مي‌گويند: «هايکو شعر نيست؛ چون زبان در آن نقش ندارد.» من نمي‌دانم که اين نظر شخصي آقاي پاشايي است يا عقيده‌اي رايج درباره‌ي هايکو. اما منبع آن هرچه و هر کجا که باشد، نادرست و غيرمنصفانه است، هم براي هايکو در کل و هم براي هايکوسرايان در ايران.
اين حرف به اين مي‌ماند که در مقايسه‌ي رباعي و دوبيتي بگوييم، دوبيتي شعر نيست؛ چون نقش زبان در آن ضعيف است و بيش‌تر حاصل حس‌آميزي و فوران عاطفي سراينده است.»
انتهاي پيام